Olsztyn (niem. Allenstein)  

             - Największe miasto

 - Stolica województwa Warmińsko-Mazurskiego,

             - Powiat grodzki Olsztyn,

             - Stolica powiatu ziemskiego olsztyńskiego, archidiecezji warmińskiej,

             -  a od 1992 r. metropolii warmińskiej i luterańskiej diecezji mazurskiej.

 - Główny ośrodek gospodarczy, edukacyjny i kulturowy,

 - Siedziba władz i najważniejszych instytucji regionu,

 - Ważny węzeł kolejowy i drogowy.

 - Według danych GUS populacja Olsztyna wynosi 176 142 tys.

  1. Olsztyn leży w południowej części Warmii, historycznej krainy będącej

w latach 1466-1772 lennem Rzeczypospolitej.

2. Olsztyn położony jest w środkowej części województwa warmińsko-mazurskiego

nad rzeką Łyną, w granicach Pojezierza Olsztyńskiego, które wchodzi w skład

makroregionu Pojezierza Mazurskiego,

 

Miasto sąsiaduje z gminamiDywity, Barczewo, Purda, Stawiguda, Gietrzwałd oraz Jonkowo.

3. Przez miasto Olsztyn przepływają 3 rzeki:  Łyna, Wadąg i Kortówka.

W granicach administracyjnych miasta obecnie leży:

15 jezior, w tym 13 o powierzchni  powyżej 1ha.

Łącznie powierzchnia jezior w Olsztynie wynosi około 720 ha (8,15% powierzchni miasta).

4. Olsztyńskie lasy zajmują ponad 1800 ha (21,2% powierzchni miasta).

Ponad połowa to zwarty kompleks Lasu Miejskiego (1050 ha), pełniący przede wszystkim

funkcje terenów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz turystyczno-krajoznawczych.

5. Zieleń miejska zajmuje 560 ha (6,5% powierzchni miasta).

trzech ponad stuletnich cmentarzy.

6. Na terenie Olsztyna znajdują się dwa rezerwaty przyrody roślinności torfowej:

ustanowiony w 1949 roku,

Największą obecnie olsztyńską placówką muzealną jest Muzeum Warmii i Mazur, którego siedziba

mieści się w Zamku Kapituły Warmińskiej. W jego zbiorach znajdują się m.in.;

pamiątki, dokumenty, ikonografie, obrazy,  rzeźby rodem z tutejszego regionu.

W Muzeum zlokalizowana jest stała wystawa kopernikowska, której najważniejszym eksponatem  

jest astronomiczna tablica doświadczalna wykonana własnoręcznie przez Mikołaja Kopernika

w 1517 roku. Do muzeów w Olsztynie zalicza się także Dom Gazety Olsztyńskiej,

którego siedzibą jest budynek,będący w czasach dwudziestolecia międzywojennego

redakcją Gazety Olsztyńskiej,jedynej polskiej gazety na Warmii, ukazującej się od 1886 roku.

W stolicy województwa warmińsko-mazurskiego mieszczą się także;

  • muzea przyrody przy ul. Metalowej w secesyjnym pałacyku
  • muzeum przyrody im. Janiny Wengris w dzielnicy akademickiej Kortowo,
  • w hali widowiskowo-sportowej Urania znajduje się muzeum sportu.

W Olsztynie funkcjonuje ok. 10 galerii sztuki.

Jedną z nich jest Biuro Wystaw Artystycznych z siedzibą w olsztyńskim planetarium.

Jest to największa, państwowa galeria sztuki w mieście.

Powstała w roku 1958, początkowo jej siedzibą był olsztyński zamek,

w roku 1973 przeniesiono ją w obecne miejsce.

Wśród innych olsztyńskich galerii znajdują się m.in.:

  • Galeria Rynek,
  • Galeria Spichlerz MOK,
  • czy Art Deco.

Największym olsztyńskim teatrem jest dramatyczny Teatr im. Stefana Jaracza,

założony w 1925 roku jako Treudank,W Teatrze im. Stefana Jaracza odbywają się:

- Olsztyńskie Spotkania Teatralne

oraz

- Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Demoludy".

Aktualnie teatr posiada status narodowej instytucji kultury.

Od 1998 roku działa w nim publiczne Studium Aktorskie.

W Olsztynie mieści się także Olsztyński Teatr Lalek.

W Olsztynie mieści się Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego.

Do najważniejszych olsztyńskich cyklicznych imprez i festiwali należą m.in.;

Olsztyńskie Lato Artystyczne, Olsztyńskie Noce Bluesowe,

Spotkania Zamkowe odbywają się w mieście od 1974

Olsztyńskie Planetarium Astronomiczne otwarto 19 lutego 1973

– w pięćsetną rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika

–Jest to drugie co do wielkości planetarium w Polsce.

Planetarium jest siedzibą Federacji Miast Kopernikowskich.

Obserwatorium Astronomiczne w Olsztynie otwarto 13 października 1979.

Zlokalizowane zostało w zaadaptowanej wieży ciśnień, zbudowanej w 1897 roku

na wzgórzu św. Andrzeja, najwyższym (143 m n.p.m.) wzniesieniu dawnego Olsztyna

Głównym punktem festiwalu jest konkurs młodych artystów poezji śpiewanej.